مقایسه هزینه ساخت خانه با اسکلت فلزی یا بتنی؛ کدام به‌صرفه‌ است

برای مقایسه هزینه ساخت خانه با اسکلت فلزی یا بتنی، به طور کلی اسکلت بتنی به صرفه‌تر است، اما این موضوع به عوامل زیادی بستگی دارد. در این مقاله به بررسی کامل مزایا و معایب هر دو می‌پردازیم و نکات مهمی را برای کاهش هزینه‌ها ارائه می‌دهیم. 

• نویسنده: رحیمیان
• 1404/06/30 - 12:11
• دانشنامه
• 0 نظر

انتخاب نوع سازه در صنعت سازمان ساختمان‌سازی از اهمیت زیادی برخوردار است. انتخاب بین سازه فلزی یا بتنی یک تصمیم‌گیری ساده نیست. گرچه این روزها، بخصوص در مناطق شهری شاهد افزایش ساخت سازه و ساختمان بتنی هستیم. اما عوامل زیادی هستند که روی این تصمیم‌گیری تاثیر دارند و لازم است در نظر گرفته شوند. 

اسکلت فلزی چیست

اسکلت فلزی یکی از تکنیک‌های ساختمان‌سازی است که در آن، بنا از ستون‌های عمودی و تیرآهن‌های I شکل ساخته می‌شود. این ستون و تیرآهن‌ها عمدتا از جنس فولاد هستند. اجزای ساختمان فلزی طوری به هم وصل می‌شوند که نیروی وارد شده از سمت وزن طبقات، باد، زلزله و غیره را به زمین منتقل کنند. چنین اسکلت‌هایی در ساخت بناهای کوچک تا بزرگ از ساختمان‌ها، پل‌ها تا سوله‌ها و سایر سازه‌های عمرانی استفاده می‌شود. همچنین می‌توانند به صورت جوشی، پیچی یا ترکیبی از آنها به کار روند. 

اجزای سازه فلزی 

اسکلت فلزی یکی از رایج‌ترین انواع اسکلت است که در ساخت بناهای کوچک تا بسیار عظیم استفاده می‌شود. این اسکلت از اجزای مختلفی تشکیل شده که هر کدام نقش مهمی در پایداری بنا دارند:
•    ستون
ستون‌ها بار عمودی مثل وزن سقف و افراد داخل طبقات را به فونداسیون سازه منتقل می‌کنند. معمولا از تیرآهن‌های I شکل (INP و IPE) یا H شکل  (IPB یا‌هاش) یا قوطی فولادی به عنوان ستون اسکلت فلزی استفاده می‌شود. 
•    تیر
تیرآهن‌ها بار را از سقف یا کف به ستون‌ها انتقال می‌دهند تا به فونداسیون برود و به صورت افقی نصب می‌شوند. معمولا آنها را در دو دسته اصلی و فرعی تقسیم‌بندی می‌کنند که تیرهای اصلی مستقیما به ستون متصل هستند و بار را مستقیما از سقف یا تیرهای فرعی می‌گیرد. تیرهای فرعی به تیرهای اصلی وصل می‌شوند و بار را از دال یا کف انتقال می‌دهند. 
•    بادبند
اعضای مایل یا قطری هستند که برای بیشتر شدن مقاومت سازه در برابر زلزله و باد استفاده می‌شوند. از کمانش جانبی ستون‌ها نیز جلوگیری می‌کنند. آنها معمولا به صورت ضربدری یا v شکل نصب می‌شوند. 
•    اتصالات 
برای متصل کردن تیرها و ستون‌ها استفاده می‌شوند که گاهی با جوش دادن و گاهی با پیچ و مهره یا ترکیبی از هر دو به کار می‌روند. 
•    صفحه اتصال یا صفحه ستون
این صفحات، ورق‌های فولادی ضخیمی هستند که در انتهای ستون نصب می‌شوند و کارشان انتقال بار ستون به فونداسیون بتنی سازه است. 
•    خرپا 
خرپاها سازه‌های مثلثی هستند که از اتصال اجزای فولادی ساخته می‌شوند. چون مقاومت بالایی دارند و بار را به صورت یکنواخت توزیع می‌کنند در سقف‌هایی با دهانه بزرگ و سازه‌های وسیع مثل پل‌ها به کار می‌روند.
•    مهاربندی سقف و کف
مهاربندها برای افزایش پایداری کف و سقف در برابر لرزش یا پیچش استفاده می‌شوند. 
•    پروفیل‌ها و مقاطع فولادی 
تیرهای بال‌باریک مثل IPE و بال‌پهن مثل HEM و نیز مقاطع بسته برای ستون یا تیر که به آن قوطی می‌گویند به همراه نبشی و ناودانی برای تقویت اتصالات و ساخت بادبند استفاده می‌شوند. 

اسکلت بتنی چیست

اسکلت بتنی نوعی سازه ساختمانی است که ساختار اصلی آن از بتن مسطح همراه با میلگرد تشکیل شده است. خود بتن مقاومت زیادی در برابر فشار دارد اما در برابر کشش ضعیف است  پس برای جبران این ضعف از میلگردهای فولادی استفاده می‌شود. به این ترتیب ساختمان بتنی در برابر هر فشاری که از داخل یا خارج به آن وارد شود مقاوم است. این نوع اسکلت معمولا با قالب بندی، آرماتوربندی و سپس بتن‌ریزی درست می‌شود. 

تفاوت قیمت اسکلت فلزی و بتنی 

قیمت اسکلت فلزی و بتنی تفاوت چشمگیری دارد. اسکلت فلزی گران‌تر تمام می‌شود. این موضوع را در جدول زیر بیشتر بررسی کرده‌ایم:

هزینه ساخت اسکلت فلزی 

هزینه اسکلت فلزی به عوامل مختلفی بستگی دارد که مهم‌ترین عامل آن قیمت آهن‌آلات است. به همین دلیل نمی‌توان قیمت دقیقی ارائه کرد و این موضوع ارتباط زیادی با شرایط بازار دارد. عوامل زیر بر هزینه ساخت ساختمان فلزی اثر دارند:
•    قیمت روز آهن‌آلات
•    وزن اسکلت فلزی به صورت متر مربع 
•    نوع اتصالات به کار رفته
•    تعداد طبقات 
•    دستمزد اجرای پروژه 
•    موقعیت جغرافیایی پروژه 
موقعیت جغرافیایی پروژه روی هزینه حمل‌و‌نقل مصالح، نیروی کار محلی، اجاره جرثقیل و غیره اثر دارد. 

هزینه ساخت اسکلت بتنی 

همانند اسکلت فلزی، برای هزینه ساختمان بتنی هم نمی‌توان قیمت شفافی ارائه داد. هزینه ساختمان بتنی به عوامل مختلفی بستگی دارد:
•    قیمت مصالح مانند شن، سیمان، ماسه و میلگرد
•    مقدار مصرف میلگرد و بتن در هر متر مربع
•    هزینه قالب‌بندی
•    هزینه اجرا و آرماتوربندی
•    تعداد طبقات 
•    جغرافیای محل احداث پروژه و خاک آن
•    دستمزد اجرا
به صورت کلی پیاده‌سازی اسکلت بتنی ارزان‌تر و زمانبرتر است. 

هزینه اجرای تیرچه بلوک

تیرچه بلوک یکی از روش‌های اجرای سقف است که همراه با اسکلت بتنی و فلزی به کار می‌رود. وقتی تیرچه و بلوک در جای خود قرار بگیرند روی آنها بتن‌ریزی می‌شود تا بارهای وارده را به تیرها و در نهایت به ستون‌ها وارد کند. قیمت تیرچه بلوک به صورت متری محاسبه می‌شود و به عوامل مختلفی بستگی دارد: 
•    نوع تیرچه که می‌تواند بتنی، فلزی یا کرومیت و نیز پیش‌تنیده باشد. 
•    جنس بلوک سقف که می‌تواند سیمانی، سفالی یا یونولیتی باشد. 
•    دهانه بین تیرها که هرقدر بیشتر باشند نیاز به تیرچه‌های سنگین و گران‌تری دارد. 
•    قیمت روز مصالح 
•    هزینه حمل‌و‌نقل تا محل پروژه 
•    دستمزد نیروی کار

سازه فلزی بهتر است یا بتنی

تصمیم‌گیری درباره ساخت ساختمان فلزی یا بتنی یکی از مهم‌ترین تصمیمات شروع پروژه است که براساس اهداف پروژه، شرایط آن و نیز شرایط محیطی تعیین می‌گردد. 
به عنوان مثال در مناطق زلزله‌خیز سازه فلزی بهتر است و در جاهایی که خطر آتش‌سوزی بالاست مثل کارگاه‌های صنعتی، ساختمان بتنی پیشنهاد می‌شود. 
سازه‌های فلزی به دلیل وزن کمتری که دارند برای ساختمان‌های چندطبقه،برج‌ها و سوله‌ها مناسب‌تر هستند اما از آنجایی که قیمت فلز از بتن بیشتر است هزینه اسکلت فلزی بیشتر می‌شود. در مقابل، سازه‌های بتنی برای پروژه‌های مسکونی کم‌‌ارتفاع و مواردی که بودجه محدود است گزینه بهتری هستند. 
از نظر کیفیت ساختمان نیز ساختمان فلزی تحت نظارت دقیق تولید و اجرا می‌شود و از ساختمان بتنی کیفیت بالاتری دارد. بتن‌ریزی با توجه به کیفیت بتن، عوامل محیطی مثل دما و رطوبت و نیز مهارت کارگران می‌تواند متفاوت باشد. 

مزایای اسکلت فلزی 

اسکلت فلزی بسیار پرکاربرد است و مزایایی دارد که باعث این کاربرد وسیع شده است:
•    اسکلت‌های فلزی معمولا از جنس فولاد هستند که در مقابل فشار و خم‌شدگی مقاومت زیادی دارند. 
•    این اسکلت‌ها معمولا نازک هستند و فضای بیشتری به داخل ساختمان می‌دهند. 
•    اجرای اسکلت فلزی با سرعت زیادی انجام می‌شود چون تنها کاری که لازم است انجام شود مونتاژ کردن قطعات است. 
•    اسکلت فلزی امکان توسعه و تغییر را دارد یعنی میتوان طبقات دیگری به آن اصافه کرد یا ساختمان را تغییر کاربری داد. 
•    این نوع اسکلت اگر در برابر زنگ‌زدگی و سایر عوامل مخرب، درست محافظت شوند می‌توانند عمری طولانی داشته باشند. 

معایب اسکلت فلزی

اسکلت‌های فلزی در کنار مزایای خوبی که دارند دارای معایبی نیز هستند که لازم است به آنها توجه شود:
•    در مناطقی که رطوبت بالاست امکان زنگ‌زدگی و خوردگی سریع اسکلت فلزی وجود دارد. 
•    این اسکلت‌ها در برابر آتش‌سوزی استحکام زیادی ندارند.
•    اسکلت‌های فلزی با توجه به قیمت روز فولاد، هزینه زیادی دارند.
•    برای اجرای اسکلت فلزی نیاز به جوشکاری است که این هم مهارت و دقت فنی خاص خود را می‌طلبد. 

مزایای اسکلت بتنی

اسکلت بتنی که بیشتر در مناطق مسکونی و کم‌ارتفاع به کار می‌رود قدمت کمتری نسبت به سازه‌های فلزی دارد اما مزایای آن باعث شده بسیاری از پروژه‌ها به سمت استفاده از این نوع سازه بروند:
•    مقاومت بالایی دربرابر حرارت زیاد دارد و امنیت آن در آتش‌سوزی‌ها بیشتر است
•    ساختمان بتنی دوام بالایی دارد و اگر خوب اجرا شود سازه ساختمانی تا دهه‌ها بدون کاهش عملکرد پابرجا می‌ماند. 
•    هزینه اولیه کمتری دارد چون معمولا مصالح لازم برای ساخت بتن در دسترس‌تر و ارزان‌تر از آهن‌آلات هستند. 
•    بتن خاصیت عایق بودن بیشتری دارد و نسبت به اسکلت فلزی صدا و گرما را کمتر انتقال می‌دهد. 
•    این نوع سازه‌ها برای محیط‌های مرطوب، صنعتی و خورنده مناسب‌تر هستند و مقاومت بالاتری دارند. 
•    بتن را می‌توان در هر قالبی ریخت و به هر شکلی درآورد. به این ترتیب اجرای سازه‌های پیچیده و متنوع امکان‌پذیر می‌شود.  

معایب اسکلت بتنی 

گرچه اسکلت بتنی مزایای زیادی دارد که باعث شده مورد توجه قرار بگیرد اما با معایبی نیز همراه است: 
•    اسکلت‌های بتنی به دلیل چگالی بالای بتن، وزن بیشتری نسبت به سازه‌های فلزی دارند. به این ترتیب فشار وارده به فونداسیون بیشتر است و باید فونداسیون قوی‌تری در نظر بگیرند. این موضوع باعث افزایش هزینه‌ها می شود.
•    فرآیند ساخت اسکلت بتنی تا زمانی که بتن خشک و آماده شود یک فرآیند زمانبر است و می‌تواند اجرای کلی پروژه را در مقایسه با زمان استفاده از اسکلت فلزی به تعویق بیندازد. 
•    بتن مقاومت فشاری بالا و مقاومت کششی و برشی کمتری نسبت به سازه فلزی دارد. به همین دلیل مقاومت آن در برابر زلزله کمتر است. 
•    ایجاد تغییر در سازه‌های بتنی یا ترمیم آنها فرآیندی دشوار و پرهزینه است و نیاز به ابزارآلات و دانش تخصصی دارد. 
•    بتن‌ریزی در کارگاه ساختمانی نیاز به فضای بیشتری دارد چون باید از مصالح مثل شن، ماسه و سیمان در آن محل نگهداری شود. 

جمع بندی

سازه‌های فلزی و بتنی هر کدام ویژگی‌ها، مزایا و معایب خاص خود را دارند و باید نسبت به ویژگی‌های پروژه و محل آن انتخاب شوند. ساختمان بتنی معمولا کم ارتفاع تر، سنگین‌تر، ارزان‌تر و دارای مقاومت بهتری در برابر آتش‌سوزی است. در مقابل، سازه‌های فلزی سازه‌های رایج‌تر، سبک‌تر، مقاوم‌تر در برابر زلزله، اما گران‌تری محسوب می‌شوند. به این ترتیب لازم است هنگام انتخاب نوع سازه موارد مختلفی در نظر گرفته شود.

انتشار مطالب این سایت با ذکر منبع و درج لینک آزاد است.